Kabanata 65 ni Andre Garcia

Ang Mga Sulat-Sulat
Ilang araw na ang lumipas pagkatapos ng pagbalita tungkol sa kamatayan ni Crisostomo Ibarra sa publiko. Sa mga oras dito, nagsimula si Maria Clara na magsulat tungkol sa mga nararamdaman niya, kalungkutan man o kasiyahan. Habang wala si Maria Clara sa kanyang tahanan, pumasok si Tia Isabel sa kwarto ng dalagang ito at naghahanap siya ng isang bagay. Habang ginagawa niya ito, nakita niya ng iilang papel na may sulat. Ito ang nilalaman ng sulat:

http://www.kuwaitboom.com/antique/natio_geo/images/old_paper.jpg

Malapit na isang linggo noong nagkita kami ni Crisostomo sa asotea sa gabi na iyon kung saan nagkumpisal siya sa akin. Pagkatapos ng gabing iyon, may nararamdaman ako ng kalungkutan. Baka nararamdaman ko ito dahil iniisip ko na parang tinaksilan ko si Crisostomo sa paraan na kakasalin ko si Linares. Hindi ko alam kung ano ang dapat gawin ko, ngayon na wala na si Crisostomo. Iniisip ko na siya lamang na tunay na mahal ko. Kung ikakasalan ko si Linares, ito ay parang tinatanggap ko ang isang malungkot na buhay. Sa tingin ko, kung magmongha ako, mas magiging masaya ako kaysa sa kakasalin ko ang isang lalaki na hindi ko naman mahal.

Dapat nakita ang mukha ni Tia Isabel pagkatapos niyang basahin ang sulat. Pero hindi lamang yan; may isa pang sulat sa ilalim ng sulat na may petsa ng araw noon na nakasulat:

Parang nawala na ang malungkot na damdamin ko pagkatapos kong kausapin si tatay. Pinayagan niya ako maging mongha! Sobrang Masaya ako! Pero dahil wala si Ibarra, wala na akong mamahalin kaya para sa akin, ang susunod na pinakamagandang magagawa ko ay magmongha. Kaya bukas, sasabihin ko sa lahat tungkol sa desisyon ko at ang sinabi ni tatay.

Tia Isabel, ngayon ay may parang takot na mukha, ay umalis sa kwarto ni Maria Clara at pagkatapos ay umupo siya sa upuan na malapit sa asotea. Ngayon ay may maraming siyang mga problema: ang kalusugan ni Tiago, ang kasalan nina Linares at Maria Clara at ngayon na magmomongha na si Maria. Kaya ang ginawa niya para makalimutan ang lahat ay bumalik sa sarili niyang kwarto at tumulog upang makalimutan lahat ng mga nangyari sa araw na iyan.

http://www.flickr.com/photos/dpepplediscoveredlight/3029757749/

(Note: ang mga links ang kung saan dapat nalagay ang mga imahe ngunit parang ayaw kaya linagay ko na lang muna...)

Kabanata 65 ni Carlo Sy

Kabanata 65

Sa isang bayan ng San Diego, sa isang napalungkot na bayan ng San Diego, mayroong isang bata na naglalakad sa kalsada. Tumitingin-tingin sa mga bahay na mayroong ilaw, ngunit walang ingay. Kunot-noo ang kanyang mukha. Hindi mo nahahalata kung siya ay malungkot o napa-iisip lamang. Parang nalilito siya sa sarili niya. Hindi niya alam kung anong damdamin ang nararamdman niya.

Tumabi ang bata na ito sa kalsada at binuksan niya ang sakong dala-dala niya. Lumaki ang kanyang mata noong nakita niya ang mararaming salapi at mga alahas sa loob nito. Ngunit, mayroong iba pang nilalaman ang sako. Nakita niya na mayroong dalawang rebolber at isang patalim sa loob nito. Kinuha niya ang patalim at isinabit ito sa kanyang punit-punit na pantalon. Ang huling laman ng sako ay isang nakatupi na papel. Makikita na nabasa ang sako dahil nabasa din ang mga salapi at ang nakatuping papel na ito. Kinuha nito ng bata at binuksan. Nakita niya ang isang guhit ng babae, ngunit dahil nabasa ito, hindi niya makikita kung sino ang babaeng ito. Isinarado niya ulit ang sako at tumuloy siya sa kanyang paglalakad. Dumating siya sa isang maliit na bahay na sira-sira at mayroong makalat at magulong kapaligiran. Pagkatapos pumasok, umupo siya sa isang maalikabok na silya. Habang napapa-isip, mayroon siyang nakita na isang munting laruan at bigla-biglang may tumulo na patak ng luha sa kanyang mukha. Agad siyang tumayo at lakad patungo sa simbahan sa gitna ng San Diego.

Noong dumating siya sa simbahan, nakakita siya ng isang sacristian na masbata pa sa kanya. Nilapitan niya ito at tinanong kung mayroon siyang nakitang isa pang sacristan na kasing tanda niya, ngunit "hindi" ang sinagot ng sacristan. Tinanong naman niya ang sacristan kung nasaan ang sacristan mayor. Sinabi naman ng sacristan na patay na daw ang sacristan mayor. Nahanap siya sa kanyang tirahan nakabitin. Binalutan ang bata ng galit, Sumigaw siya ng malakas at natakot ang sacristan. Nagpaumanhin ang bata at ikinuwento ang mga nangyari sa kanya. Napalungkot ang sacristan sa mga nanyari sa batang ito. Napansin din niya nap punit-punit ang kanyang mga damit. Agad pumasok siya sa isang kuwarto at kumuha ng isang bagong polo at isang bagong pares ng pantalon. Binigyan din siya ng isang mahaba at puting na bata na mayroong talukbong. Pagatapos nito kunin ng bata, tinanong naman niya kung nasaan ang kura ng simbahan. Sinabi ng sacristan na nilipat siya sa isang kumbento. Ang pangalan daw nito ay ang kumbento ng Santa Clara. Nagpasalamat ang bata at naglakad patungo sa kumbento kung saan daw mahahanap ang kura ng simbahan.

Noong nakadating ang bata sa kumbento, pumasok siya sa eskinita sa gilid nito. Doon, sinuot niya nag mga damit na binigay ng sacristan pati na ang bata na binigay nito, Ikinapit nanaman niya ang dalawang rebolber at ang isang patalim sa kanyang pantaloon at dahan-dahang inakyat ang gilid ng kumbento gamit ng mga lubak-lubak nitong pader. Noong naka-akyat siya sa bubong, humanap siya ng isang lugar na mapapasukan. Habang naghahanap, nakarinig siya ng usapan ng dalawang tao. Sinundan niya ang tunog ng kailang boses hanggang nakakita siya ng isang malaking asotea na nangungun sa isang kuwarto. Maingat siyang bumaba galing sa bubog pababa papunta sa asotea. Noong nakababa na siya, patuluyan niyang pinakinggan ang usapan ng dalawang tao. Tungkol sa anak ng sikat na kapitan ang pinag-usapan nitong dalawa. Dahan-dahan tumingin ang bata. Doon nga niya nakita ang kura na hinahanap niya. Binalutan siya ng galit at katakutan, ngunit inisip niya sa sarili niya na kailangan na hindi siya manenerbiyoso. Hinintay niya hanggang natapos ang usapan ng dalawang tauhan. Dahan-dahan nanaman niya sinilipan ang silid. Ang kura nalang ang natira sa kuwarto. “Ngayon na. Kailangan ngayon na ko ito gawin.” ang inisip niya sa sarili niya. Agad-agad tumalon siya, nakatutok ang rebolber sa padre. Sinabayan niya ito ng sigaw na “nasaan ang kapatid ko!”. Gulat na gulat ang padre ngunit tinahimik niya ang sarili niya at hindi sumagot. Isinigaw ulit ng bata “Nasaan ang kapatid ko!”. Sinagot naman ng padre “Hindi ko alam kung sino ang tinutukoy mo. Masmabuti na ibaba mo ang baril na iyan at umuwi ka na.”. Galit na galit, inilabas ng bata ang patalim, tumakbo at tinalunan ang padre at itinutok ito sa kanyang leeg, sabay sa pagsabi “Nasaan ang aking kapatid!”. Ngunit, “patay….” Palang ang nasabi ng padre noong pumasok ang dalawang guwardya sibil sa silid, hawak hawak ang kanilang mga baril. Agad tumaln ang bata sa labas ng asotea at kumapit sa bintana ng kabilang bahay. Mabilisan niya itong inakyat at naratingan ang bubong. Bago siya bumaba sa kabila upang tumakbo sa mga guwardya sibil, tumingin siya ulit sa asotea kung saan ang kura at tinapunan ito ng isang malisik na tingin bago siya tumalon pababa. Bumagsak siya sa isang mataas at makapal na mandala ng ginikan. Doon, naghintay siya hanggang mawala ang mga guwardya. Bago siya umalis, tumingin muli siya sa asotea at sinabi “Kahit ano ang manyari, gagawin ko ang lahat para matanggal ang lahi ninyo sa baying ito.”. Pagkatapos niya ito sabihin, tinaas niya ang talukbong ng kanyang bata at paalis na naglakad papunta sa mga madilim na anino ng malungkot na bayan ng San Diego.

Kabanata 65 ni Jeremy Kua: Ang Usok sa Gubat sa Mata ng Isang Kasintahan

Kabanata 65: Ang Usok sa Gubat sa Mata ng Isang Kasintahan

Ilang araw bago mamatay si Elias, makikita na ang kanyang kabiyak-dibdib na si Salome ay naroroon sa Mindoro kung saan nabanggit nito na naririto siyang lumisan upang makisama sa kanyang mga Kamag-anak doon.

Dito siya namuhay ng kasama niya ang kanyang mga kamag-anak sa sandali ng mga pangyayaring kaguluhan na naganap sa San Diego. Dito siyang natutong manirahan ng mag-isa, ng hindi kapiling si Elias na kanyang minamahal.

Bagama't pumunta siya rito upang makasama ang kanyang mga kamag-anak, nanatiling hiwalay ang kanyang pabibigay attensyon sa kanila. Lumitaw ang kanyang matinding pagnanasa para kay Elias sa matagal na panahong paninirahan niya roon.

Naalala pa niya ang mapag-arugang kamay ng kanyang minamahal, matikas nitong pangagatawan at ang mukha nito na tila hindi niya malimutan. Sa lahat-lahat na naalala niya, hindi niya matanggal sa kanyang isipan ang mga paghihirap na pinagdadaanan ng kanyang minamahal na Elias sa sandaling iyon. Kahit anong pa mang kanyang isipin, tila puro kapahamakan lang ang pumapasok sa kanyang utak tuwing pinag-iisipan niya si Elias. Para bang nagmukhang sanggol ito sa pagmumukmok nito sa isang kanto ng silid. Matagal na panahon ang lumipas na nagkaganito ang kanyang pagkatao, hindi man lang lumalabas para kumain ng tanghalian at hapunan.

Hindi nagtagal, lumabas na rin ito sa kanyang kinaroroonan at napatitig na lamang sa kalangitan sa labas. Naging sariwa na lang sa utak niya ang matinding pag-aalala kay Elias at nagdasal na lang siya na sana'y nasa mabuting kalagayan ito.

Namalik na muli ang kanyang normal na pagkatao at sinubukan niyang makipag-usap sa kamag -anak niya. Hindi naman naging mahirap ang pagkatanggap muli sa kanya.

Para makapagpatuloy na muli ng buhay, nagpangasawa na siya ng panibagong lalaki. Unti-unting nalimutan ni Salome ang dating pagmamahalan nila ni Elias.

Isang araw, ng papauwi sa kanilang tahanan, mayroon tilang napansin si Salome. Nakita nito ang isang maitim na asong naglalakad ng palugod-lugod. Sa umpisa'y hindi niya ito pinansin pero may biglang pumasok sa kanyang isipan sas mga sandaling iyon. Natandaan niya si Elias. Namulat sa kanyang isipan na para bang binaliwala niya ang pangako niya na si Elias lang ang kanyang mamahalin. Nagkatotoo nga ang sinabi ni Elias, nagpakasal nga siya sa isang panibagong lalaki nang walang kamalay-malay.

Sa sandaling iyon, nanunumbalik ng bigla-biglaan ang kanyang pag-aalala para kay Elias. Sinubukan niyang maghanap ng impormasyon sa mga pangyayari sa San Diego. Sa mga narinig niyang mga kuro-kuro at usap-usapan, kanyang nalaman na nagkaroon na ng matinding pagkakagulo dahil sa naganap na pagrerebelde ni Ibarra. Hindi makapagpaniwala si Salome sa kanyang narinig. Sa isip niya, hinding-hindi magagawa ito ng taong iyon na binaggit sa kanya ni Elias.

Wala siyang nakuhang impormasyon ukol sa pagtakas nila Elias at Ibarra. Ang tanging alam nito ay si Elias ay ngayo'y sinusubukang hulihin.

Sa sandaling oras na iyon, maabutan natin ang sunog sa gubat ng balete na pagmamay-ari ni Ibarra. Dito hiningi ni Elias na sunugin ang kanyang katawan kasama ang katawan ni Sisa na nanay ni Basilio. Bagama't namamatay na sa sandaling iyon si Elias, natulungan naman niya si Basilio para mamuhay muli ng maayos at matiwasay.

Ng tuluyan ng na sunog ang labi ni Elias, napuno ang kalangitan ng makapal na usok. Sa sobrang laki ng lugar na nasasakupan nito, kitang-kita ito sa Mindoro kung saan naninirahan na si Salome.

Sa pagtingin ni Salome sa kalangitan, ang unang pumasok sa kanyang panigin ay ang madilim at makapal na usok na nangagaling mula sa gubat na kinaroroonan ni Elias, Sisa, at Basilio.

Sa mga nakita niyang mga simbolo ng pagbabadya na maaring mangyari o nangyari na, nag-isip lang siya ng ilang sandali. Nagtaka siya kung bakit nagkaganun lang ang kapalaran niya.

Sa huling tingin ni Salome sa madilim na kalangitan, napansin nito na malakas ang sunog nakanyang nakita kanina ngunit para bang may kakaiba. Hindi niya maintindihan kung bakit parang makapal ang usok na kanyang pinagmamasdan

Ang usok na iyon sa katotohanan ay ang sinunog palang katawan ni Elias at Sisa. Hindi na muli nakita ni Salome ang pagmumukha ng kanyang minamahal mula noon at tila nagdarasal na lamang siya para sa kaligtasan ng sa totoo'y patay niyang kasintahan.

Bagong Taon - Derrick Yao

Lahat ng tao sa San Diego ay naghahanda na para sa bagong taon. Sila ay naghahanda ng pagkain, nag-aayos ng mga mesa at silya, at sila ay nagbibihis ng kanilang napakagandang kasuotan. Marami na rin ay naghahanda ng kanilang paputok para sa pagbibilang ng oras hanggang sa hatinggabi. Lahat ng mga kabahayan sa San Diego ay punong-puno ng saya, ngunit may isa ang hindi, at ito ang bahay ni Kapitan Tiago. Ang bahay niya'y napupuno ng kadiliman. 

Hindi pa lumalabas si Kapitan Tiago mula sa kanyang bahay mula nang mag mongha si Maria Clara. Marami ang kumakalat na kuro-kuro na siya'y nagpakamatay. May iba naman na nagsabi na siya'y nabaliw. At may iba namang nag sabi na siya'y umalis at nagpari para makasama si Maria Clara. Ang totoo, siya'y nagkulong sa loob at nag-iisip kung ano ang nangyaring mali at naisipan ni Maria Clara na pumunta sa kumbento. “Bakit? Nabigay ko naman ang lahat ng kaniyang kailangan. Hindi ako nagkulang sa kahit isa, ngunit bakit pa siya pumasok ng kumbento? Bakit” ang paulit-ulit na sabi ni Kapitan Tiago habang inuumpog ang ulo sa pader ng kaniyang kuwarto. Mabilis namang pumasok si Tiya Isabel at sabay na sinabi, “Ano ka ba naman? Wala kang kasalanan o pagkukulang kay Clarita. Sadyang tinawag lang siya ng Diyos para maglingkod.” Nang marinig ni Kapitan Tiago iyon, siya'y biglang tumakbo palabas ng kanyang bahay at tumungo sa simbahan.

Pagdating niya sa simbahan, kumuha siya ng malaking bato, at binato ang pinakamagandang salamin ng simbahan. Pagkatapos nun, siya'y kumuha ulit ng bato at pinagbabato ang lahat ng salamin sa simbahan. Dali-daling lumabas ang bagong sakristan mayor, ngunit siya'y pinagbabato rin ni Kapitan Tiago. Nang makakita ng chempo ang sakristan mayor, bigla niyang sinuntok si Tiago at pinagpapalo ito ng kawayan. Nagkaroon tuloy ng eksena sa harapan ng simbahan at naawat lang ang pangyayari nang dumating ang sibil. Hindi kinulong si Tiago dahil pabor sa kanya ang lahat ng may kapangyarihan, ngunit siya'y pinadala sa doktor upang suriin.

Kahit sinuri na ng doktor at binigyan ng gamot, wala pa ring nangyari kay Tiago at lalo pang lumala ang sakit niya sa pag-iisip. Hindi tumagal, naglaho na ang lahat ng kaniyang pinaghirapan. Hindi na siya sikat sa mga makapangyarihan lalo na sa mga pari. Nawalan na ng galang sa kanya ang mga tao at naging mayamang mahirap siya. Palaboy sa kalye at hindi alam kung ano ang gagawin. At kung may makakakita sa kanya lagi nilang sinasabi na nasayang ang kanyang buhay dahil sa sobrang pagmamahal sa kanyang anak.

Iyan ang nangyari kay Kapitan Tiago, napakalungkot ngang tanggapin ang kanyang kapalaran, ngunit ito talaga ang katotohanan. Siya'y nagkaroon ng sakit sa pag-iisip at nawala ang kanyang pusisyon sa lipunan.

Kabanata 65 ni Vit del Rosario

Panganganak Sa Bagong Buhay

Matapos gawin ni Basilio ang hiling ng di-kakilalang sunugin ang bangkay niya at ni Sisa, siya’y nagpahinga lamang sa ilalim ng balete. Abo na ang bangkay ng kanyang Ina, pati na rin ang di-kakilala kasama ng panggatong na kanyang hinakot. Pagod na si Basilio, duguan, at wala nang lakas. Hindi na niya alam ang gagawin niya mula noon.

Sa halip na iyon, tinatanggal na ni Basilio ang mga tinik ng kawayan mula sa kanyang mga paa. Naramdaman niya ang tunay na kirot na kanyang hindi pinansin sa lumipas na gabi. Tumayo siya, lumakad patungo sa batis at doon niya nilinisan ang kanyang sugatan na katawan. Uminom na rin siya ng tubig upang mabalik ang kanyang lakas.

Bigla niyang naalala ang sinabi ng di-kakilala ukol sa gintong nakalibing. Naisip niya kung totoo nga ang sinabi nito. Hindi nga lang maintindihan ng bata ang sinabi ng di-kakilala, “…magiging iyo ang lahat. Mag-aral ka!” Hindi pa lumipas ang ilang Segundo ay nagsimula nang maghukay ang bata. Hindi nagtagal ay nakita na rin niya ang ginto.

“Bakit ako? Ano ang nagawa ko para sa napakabait na taong iyon?”

Subalit alam rin ni Basilio na hindi niya mapapamigay ang pera, hindi pa rin nawala sa kanyang kaisipan ang pagtataka kung bakit ito iniwan sa kanya. Iniwan nalang niya sa kapalaran ang sagot.

Bumalik siya sa pamilyang nag-alaga sa kanya sa gubat at siya’y nagging parang anak na rin nila. Masaya ang dalawang batang nais makalaro si Crispin nang bumalik si Basilio ngunit noong tinanong nila si Basilio kung saan ang kanyang kapatid, wala siyang nasagot at kinuwento niya sa kanila ang istorya ng kanyang ina ayon sa mga nakarinig ng kanyang baliw na kanta. Ang ama-amahan niya rin ay nagmangha at naawa sa nagbibinatang si Basilio.

Binigay ni Basilio ang gintong iniwan ng di-kakilala sa kanyang bagong pamilya bilang pasasalamat sa lahat ng tinulong nila sa kanya at para sa suporta nilang lahat. Nagulat nalang ang bata nang tutulan ng kanyang ama-amahan ang pera.

“Para sa iyo ang gintong iyan, mas marami kang magagawa gamit ang perang iyan. Maaari ka naming tulungang hawakan ang pera mo ngunit sa kapakanan mo mapupunta ang pakinabang ng perang iyan, hindi sa amin.”

Hindi na umimik ang batang Basilio sapagkat nalaman na niya ang tunay na dahilan kung bakit siya ang napili ng ikot ng kapalaran kaya ginamit niya ang pera upang gawin ang nararapat.

Lumipas ang iilang buwan at naroon pa si Basilio, naninirahan sa gubat kasama ng kanyang bagong pamilya.

“Basilio! Gising na!”

“Gising na po ako!”

“Oh, ito na ang baon mo, huwag mong kalimutan ang mga libro mo.”

“Opo! Aalis na po ako!”

“Mag-aral ka ng mabuti at makinig ka sa eskwela! Bumalik ka na rin bago dumilim.”